I GC projekt MYP

WŁADZA W MEZOPOTAMII

 

Strukturę władzy w starożytnej Mezopotamii przedstawia poniższy wykres.

Najwyższą i najważniejszą osobą w państwie był król, który łączył w swoich rękach całą władzę:
· ustawodawczą;
· wykonawczą;
· sądowniczą;
· wojskową.

Władza monarchy miała charakter despotyczny. Sprzeciwienie się uznawano za najcięższe przestępstwo, zagrożone najsurowszymi karami oraz potępieniem w życiu pozagrobowym. W Mezopotamii władca był w trzecim tysiącleciu jeszcze inkarnacją samego boga, jego uosobieniem. W drugim tysiącleciu uważano go już za wybrańca bóstw, zastępcę boga na ziemi. Stopniowy upadek idei boskości panującego był wyraźny.

Spośród warstw społecznych w starożytnej Mezopotamii najważniejszą rolę w państwie odgrywali kapłani. Pojmowani oni byli jako odrębna grupa społeczna, zajmowali wysokie stanowisko, odgrywając znaczącą rolę w funkcjonowaniu całej religii mezopotamskiej. Była to grupa zamknięta, dziedziczna elitarna, reprezentująca wysoki (w porównaniu do reszty obywateli) stopień wykształcenia i silnie wyróżniająca się na tle społeczności mezopotamskich. Rozbudowany panteon bóstw i obsługa ich kultu sprawiała, że warstwa ta była dość liczna, a co za tym idzie – wewnętrznie zróżnicowana. Nie stanowiła ona jednak jednego stanu, będąc związana z poszczególnymi świątyniami. Czuwał nad nimi arcykapłan, stojący na czele grupy wyższej, tzw. ojców bożych lub sług bożych, której podlegali kapłani niżsi, tzw. czyści.

Bóstwa czczone w Mezopotamii

Swoją wpływową pozycję kapłani zawdzięczali posiadaniu ziemi, władzy i wiedzy, potrafiąc te walory umiejętnie wykorzystać. Ziemia pochodziła z nadań monarszych i formalnie zawsze stanowiła własność władcy, będąc jedynie w użytkowaniu świątyń. Kryzysy organizacji państwowych pozwoliły z czasem świątyniom przejąć nad ziemią władztwo rzeczywiste. Pozycję kapłanów zwiększali sami władcy, przyznając świątyniom liczne przywileje, np.: zwolnienie od robót publicznych, posiadanie niewolników, zmniejszanie podatków. 

Świątynia w Mezopotamii

        

Urzędnicy, obok kapłanów, byli najbardziej wpływową warstwą społeczną. Sprawne funkcjonowanie państwa i gospodarki spowodowało wykształcenie się tysięcy posad urzędniczych. Pierwotnie funkcje urzędnicze nie były dziedziczne, a droga do uzyskania stanowiska wiodła nie przez urodzenie, lecz zdobyte wykształcenie. Wolę władcy wypełniali urzędnicy państwowi. Na szczeblu centralnym najważniejszą osobą po władcy był jego zastępca, główny dostojnik państwa. W Mezopotamii nosił on tytuł nubanda. Należało do niego:
· zarządzanie dworem;
· kierowanie sprawami państwa (robotami publicznymi, skarbowością itp.)
· naczelne dowództwo wojskowe.
Ich faktyczna władza dorównywała nieraz monarszej, dążącej z czasem do ograniczenia kompetencji swych głównych zarządców.
Rozrost terytorialny państwa powodował konieczność dalszej rozbudowy aparatu administracyjnego, głównie lokalnego. W Mezopotamii do stworzenia scentralizowanej administracji doszło dopiero w okresie państwa starobabilońskiego (reformy Hammurabiego). Kraj dzielił się na:
prowincje z gubernatorami (issaku), wywodzącymi się z dawnych władców lokalnych.
Te dzieliły się na okręgi z naczelnikami (pahatu).
Najniższą jednostką administracyjną była gmina na czele z wójtem (rabianu).
Wszyscy ci urzędnicy mianowani byli przez króla. Sprawowali funkcje administracyjne, policyjne i sądownicze.

Kodeks Hammurabiego

Kupcy i rzemieślnicy stanowili niewielki ułamek społeczeństwa. Gospodarka nie była samowystarczalna. Znaczny poziom osiągnęła jedynie obróbka kamienia. Rozwinęła się również produkcja biżuterii. Kobiety i mężczyźni nosili duże ilości biżuterii, w tym amulety, bransoletki, pieczęcie cylindryczne i wielo-sznurowe naszyjniki. Biżuteria tego okresu była produkowana z listków cienkiego złota z dobranymi kamieniami o jasnych kolorach takimi jak Agat ,Lapis Lazuri, Carnelian i Jaspis.
Regularne szlaki handlowe pojawiły się dopiero w drugim tysiącleciu. Przez Mezopotamię prowadziły szlaki handlowe z Chin i Indii do Europy i Afryki. Kupcy mezopotamscy wyprawiali się do sąsiednich krajów, oferując im mezopotamskie tkaniny wełniane, ozdoby i broń oraz pszenicę, jęczmień, daktyle; w zamian otrzymywali potrzebne im towary, przede wszystkim jednak chcieli surowców jak drewno, złoto czy rudy metali, których tak brakowało w Mezopotamii.
Wymiana handlowa z czasem stała się bardziej złożona. Zawierano umowy handlowe: początkowo wystarczyły tylko ustne, ale z czasem przekonano się, że te na piśmie są bardziej pewne. Dla ułatwienia wymiany towarów wprowadzono jednolity system miar wag, długości i powierzchni w wielu krajach.

Biżuteria Mezopotamii

Biżuteria Mezopotamii

Najliczniejszą grupą społeczną byli chłopi, stanowiący ponad 90% ogółu ludności. W Mezopotamii panujący, możni i urzędnicy oddawali zazwyczaj chłopom ziemię w dzierżawę bezpośrednią. Z tego tytułu chłopi musieli płacić świadczenia w naturze, wynoszące przeważnie połowę lub trzecią część zbiorów. Dzierżawcami ziemi monarszej byli również żołnierze, którzy uzyskiwali w dzierżawie tzw. ilkum. Obejmowało ono: grunt, dom, ogród, a nawet inwentarz żywy. Ilkum było dziedziczne i niezbywalne. Jego posiadacz zobowiązany był wykonać służbę wojskową osobiście. Naruszenie tego zakazu karano śmiercią, zaś ilkum przekazywano najętemu zastępcy.
Źródłem niewoli było:
· jeniectwo wojenne;
· urodzenie oraz sprzedaż niewypłacalnego dłużnika lub jego rodziny.

W rezultacie dominowali niewolnicy państwowi, prywatnych było niewielu. Pod względem prawnym niewolnik był rzeczą. Dopuszczano jednak posiadanie przez niego rodziny i drobnego majątku ruchomego, który po jego śmierci przypadał panu. Wolność zazwyczaj uzyskiwało się poprzez samo wykupienie, na które można było pożyczyć pieniądze. Zbiegostwo niewolników karano śmiercią. Groziła też ona wszystkim osobom, które im w tym pomagały lub ukrywały. W sumie w historii Wschodu znaczenie gospodarcze niewolników nie było wielkie. Największą ich liczną zatrudniał monarcha do wykonywania różnorodnych posług w pałacu (niewolnictwo pałacowe).

  

 Źródła:
www.histurion.pl
www.sciaga.pl
www.infobizuteria.pl 



                                                                                                                   Kornelia Pszczolarska 1GC